Rankings. Het blijft een weerbarstig fenomeen, zo blijkt uit de recent verschenen jaarverslagen van universiteiten over 2023. Sommige universiteiten zijn er maar wat trots op dat ze blijven stijgen en komen met uitvoerige analyses over hun positie op de rankings. Andere universiteiten zijn voorzichtiger en zeggen een andere houding aan te nemen ten aanzien van rankings of maken in tegenstelling tot andere jaren helemaal geen melding meer over rankings, mede ingegeven door een recent advies van UNL.

Zoals bekend heeft de Universiteit Utrecht als eerste Nederlandse universiteit besloten om niet meer mee te doen aan Times Higher Education Ranking. Een bewuste keuze, zegt de universiteit, onder andere omdat de rankings te veel nadruk leggen op score en competitie. “Terwijl de Universiteit Utrecht juist veel inzet op samenwerking en open science.” Daarnaast vindt de universiteit het vrijwel onmogelijk om de kwaliteit van een gehele universiteit met alle verschillende opleidingen en vakgebieden in één getal te vangen. “Ook gebruiken de makers van de rankings gegevens en methoden waar veel op af te dingen valt.”

Positie op rankings past helemaal bij de ambitie om een topuniversiteit te zijn en blijven

Een universiteit die daar anders over denkt, is de TU Delft. Deze universiteit noemt zelfs in het voorwoord van het jaarverslag, de goede prestaties in de Times Higher Education Ranking. “Het past helemaal bij de ambitie om een topuniversiteit te zijn en te blijven, zegt het CvB. Dit blijkt ook uit de standvastig hoge notering op internationale ranglijsten, aldus de universiteit. “Op de Times Higher Education Ranking steeg de TU Delft van de 70ste naar de 48ste plaats. Daarmee zijn we nummer 15 in Europa en nummer 1 in Nederland” meldt de universiteit trots.

Verderop in het jaarverslag presenteert de TU Delft een uitgebreide analyse van verschillende rankings, waaronder subjectrankings, duurzaamheidsrankings en themarankings. Hiermee beoogt de universiteit de kwaliteit van haar onderzoek aan te tonen en te laten zien hoe zij zich op deze gebieden ontwikkelt. De analyse wordt ondersteund door grafieken die de prestaties door de jaren heen weergeven. Hoewel de TU Delft erkent dat de methodologieën van deze rankings tekortkomingen hebben, stelt de universiteit dat ze wel een indicatie geven van de prestaties op bepaalde vlakken.

De WUR is de beste

Ook de landbouwuniversiteit uit Wageningen begint al in de tweede alinea van de inleiding van het jaarverslag over de prestaties van de universiteit op de internationale rankings, waarin zij geplaatst is als beste landbouwuniversiteit ter wereld. “In prominente internationale ranglijsten zoals Times Higher Education en de QS eindigde de Wageningen Universiteit ook in 2023 steeds relatief hoog.”

De kwaliteit van de Wageningse universiteit komt het beste tot uiting in de zogenaamde subject rankings, zo stelt men in Wageningen. “In de QS World University Ranking staat de universiteit voor het onderwerp landbouw en bosbouw op de eerste plaats en voor omgevingswetenschappen op de tweede plaats.” Zo meldt de Wageningen Universiteit trots.

Rankings zijn wel handig omdat er nog geen alternatief is

De Universiteit Twente (UT) worstelt als onderdeel van de 4TU universiteiten meer met rankings, zo geven ze aan. “De traditionele league table rankings zijn beperkt in het meten van maatschappelijke impact, terwijl dat voor de UT wel belangrijk is,” stelt de universiteit. Ze geeft aan dat er in gesprek met andere Nederlandse universiteiten wordt ingezet op een cultuurverandering in het gebruik van deze rankings. “Ondanks de beperkingen geven de rankings wel inzicht in de positie van de UTwente ten opzichte van andere instellingen, wat handig is omdat er ook nog geen alternatief is.”

Ondanks deze twijfels meldt de UT wel dat ze 91 plaatsen is gestegen in de Times Higher Education Ranking. Een toekomstige daling op de rankings wordt in Twente ook als risicovol gezien. “Het risico bestaat dat als er een lagere score is in de internationale rankings dan andere Nederlandse universiteiten, het profiel van de UT niet tot zijn recht komt, waardoor wellicht minder talent, zowel student als staf, wordt aangetrokken.” Daarom vindt de Twentse universiteit het ook nodig om te experimenteren met alternatieve rankings.

De andere technische universiteit, de TU Eindhoven, die ook altijd middelmatig presteert op deze rankings, staat in het geheel niet stil bij de prestaties op deze ranglijsten.

De Universiteit Leiden, die al jaren gestaag daalt op alle rankings, had tot enkele jaren geleden onder leiding van oud-rector Carel Stolker een speciale commissie in het leven geroepen om de prestaties van de universiteit op de wereldwijde rankings te verbeteren. Het Leidse ‘Rapport wetenschappelijke excellentie- en talentbeleid uit 2018’ had ook nadrukkelijk als doel om deze positie te verbeteren. Uit het onlangs verschenen jaarverslag wordt duidelijk dat men een andere weg is ingeslagen. De universiteit komt met een uitgebreide beschouwing over hoe zij in de toekomst wil omgaan met rankings.

Rankings blijven van belang voor internationale studiekiezers en internationale zichtbaarheid

Leiden gaat nog niet zo ver als de Universiteit Utrecht die besloot om aan Times Higher Education geen gegevens meer te leveren. “We stellen vast dat we niet geheel om rankings heen kunnen, en dat deze van belang blijven voor internationale studiekiezers en onze internationale zichtbaarheid. Daarom blijven we voorlopig gegevens leveren aan rankingsorganisaties.”

De Leidse universiteit stelt dat in samenwerking met landelijke en internationale universiteiten er wordt gewerkt aan nieuw beleid rondom rankings. “We ontwikkelen niet alleen zelf een nieuwe verhouding tot rankings, maar doen dat ook op landelijk niveau met onze UNL partners, en internationaal vanuit onze internationale netwerken. Daarmee geven we tevens invulling aan de toezegging die we in 2023 in UNL-verband hebben gedaan om stappen te zetten richting een cultuurverandering in het gebruik van rankings.”

De RUG staat al jaren in de mondiale top 100 van twee van de meest bekende internationale ranglijsten, zo melden zij zonder Groningse bescheidenheid. In de ‘Shanghai’ ARWU op plaats 76 en in de Times Higher Education World University Ranking op plaats 79. “Hoewel de RUG trots is op haar internationaal uitstekende positie, is ze zich er terdege van bewust dat de rankings een beperkt beeld geven en niet representatief zijn voor de volle breedte van het onderzoek, onderwijs en de maatschappelijke impact van de instelling. De RUG steunt daarom de aanbevelingen van de landelijke UNL-werkgroep Rankings om te komen tot een meer genuanceerde omgang met internationale league tables.”

Methodologische tekortkomingen

Deze werkgroep van UNL had vorig jaar als uitkomst dat universiteiten zich kritischer zouden moeten opstellen over wereldwijde ranglijsten van universiteiten. “Deze zogeheten ‘league tables’ kennen methodologische tekortkomingen en pretenderen ten onrechte de prestaties van een universiteit in de meest ruime zin te kunnen samenvatten in één enkel getal”, zo zei deze werkgroep.

Daarnaast adviseerden zij om elkaar in de communicatie niet meer te beconcurreren. “Een individuele universiteit zal bijvoorbeeld niet snel het gebruik van league tables voor marketingdoeleinden beëindigen als andere concurrerende universiteiten niet bereid zijn om hetzelfde te doen.”

Een universiteit die het de laatste jaren steeds beter doet op de verschillende rankings is de Universiteit van Amsterdam, die met geen woord rept over de nuancering ten aanzien van rankings zoals werd aanbevolen door UNL. De UvA komt met een analyse hoe de universiteit presteert vergeleken met andere brede universiteiten elders in Europa. Daaruit blijkt dat de UvA de best presterende brede universiteit is op het Europese vasteland. Daarnaast meldt de UvA trots dat ze de afgelopen jaren is gestegen op de QS Ranking.

Erkennen en Waarderen kan negatieve impact hebben op positie in rankings

De andere Amsterdamse universiteit, de VU, heeft een wat calvinistischere opvatting over rankings en maakt geen enkele melding meer over hun positie. Ze verbinden de discussie over rankings met Erkennen en Waarderen. “Onderzoek, onderwijs en valorisatie zijn gelijkwaardige kerntaken. We vragen van onze medewerkers leiderschap, een ondernemende geest en samenwerkingsgerichte houding. Daarom gaan we een meer diverse en evenwichtige manier van erkennen en waarderen ontwikkelen, die recht doet aan ieders talent. Deze verandering kan negatieve impact op de positie van de VU en VU-wetenschappers hebben in de huidige rankings. De VU hanteert hiervoor een hoge risicoacceptatie.”

De Universiteit van Tilburg, de Radboud Universiteit en de Universiteit Maastricht, hebben het advies van UNL ter harte genomen en maken geen enkele melding meer over rankings in hun jaarverslag.

The post Nederlandse universiteiten worstelen met rankings first appeared on ScienceGuide.

Het bericht Nederlandse universiteiten worstelen met rankings verscheen eerst op ScienceGuide.