De British Society for Middle Eastern Studies (BRISMES) heeft ernstige zorgen over de beperkingen die de Universiteit Utrecht oplegt aan evenementen die met Palestina te maken hebben. Dat schrijft het genootschap in een open brief naar aanleiding van de behandeling die hoogleraar Neve Gordon kreeg bij zijn bezoek aan de Utrechtse universiteit. Daar zou Gordon, op uitnodiging van Utrechtse academici, een lezing houden over academische vrijheid in tijden van genocide. Ironisch genoeg werd precies een bijeenkomst over academische vrijheid beperkt door de UU, schrijft BRISMES.  

Alleen probleem in Utrecht 

De hoogleraar Mensenrechten was bij drie Nederlandse universiteiten uitgenodigd voor een lezing: de Universiteit van Tilburg, de Universiteit Utrecht, en de Universiteit van Amsterdam. In Tilburg en Amsterdam vonden tevens gesprekken met universiteitsbestuurders of vertegenwoordigers over academische vrijheid en academische boycots. “Die bijeenkomsten waren productief, en de evenementen waren succesvol, met steeds meer dan honderd deelnemers”, schrijft BRISMES. 

Behalve in Utrecht: daar kreeg de organisatie een paar dagen van decaan Thomas Vaessens te horen dat de UU bij ‘Gaza/Israël-gerelateerde evenementen’ niet meer dan vijftig deelnemers toestaat. Daarbij waren voorinschrijvingen en controles bij binnenkomst verplicht.  

Wiens veiligheid is eigenlijk in het geding? 

Omdat zich ten tijde van de e-mail echter al zo’n honderd mensen hadden aangemeld, besloot de organisatie de lezing te verplaatsen naar een plek buiten de campus, vertelt medeorganisator Kathrine van den Bogert. Zij is Universitair Docent en onderzoeker bij het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de UU.  

De regels van Universiteit Utrecht ontberen rechtvaardiging, vindt BRISMES. Dat vindt Van den Bogert ook. “Waarom is het gelegitimeerd om bijeenkomsten over ‘Gaza/Israël’ beperkingen op te leggen, en andere bijeenkomsten niet?”, vraagt ze zich af. “Bestuurders schermen daarbij graag met het begrip ‘veiligheid’, maar wiens veiligheid betreft het eigenlijk? En waarom zou die in het geding kunnen zijn bij een lezing en debat? Tijdens alle eerdere lezingen, teach-ins en paneldiscussies rond dit onderwerp is de veiligheid namelijk nooit in gevaar geweest, en er zijn nooit bezettingen geweest na academische bijeenkomsten.” 

Dit was geen demonstratie, maar een academische bijeenkomst 

Vragen vanuit de Universiteitsraad aan het bestuurscollege gaven weinig duidelijkheid. De UU-bestuurders spraken over ‘gevoelige’ bijeenkomsten in de binnenstad met een politieke doelstelling, waarbij de verplichte voorinschrijving dient om de risico’s van zo’n bijeenkomst te kunnen inschatten. “Wát de risico’s zijn waarop de beveiligers dan precies letten, blijft echter onduidelijk,” aldus Van den Bogert, “maar na nog wat vragen nam de bestuursvoorzitter ook het woord ‘buitenstaanders’ in de mond.”  

Het gaat dan dus logischerwijs niet om álle bijeenkomsten rondom ‘Gaza/Israël’, maar alleen om de bijeenkomsten rond dat onderwerp die een politiek karakter hebben, concludeert Van den Bogert. “Of ziet de universiteit soms álle bijeenkomsten over Israël en Palestina als politiek? Of hangt dat af van de specifieke personen die zich hebben aangemeld of de bijeenkomst organiseren? En een lezing over de klimaatcrisis of het beleid daaromtrent, is dat dan ook politiek? En wie bepaalt dat eigenlijk?” 

De Universiteit Utrecht zegt dat de maatregelen een verdere uitwerking zijn van de nieuwe huisregels omtrent demonstraties. “Dat maakt de zaak nóg onduidelijker”, concludeert Van den Bogert. “De bijeenkomst met professor Gordon was namelijk géén demonstratie of politieke bijeenkomst, maar een academische lezing en debat.” 

Isoleren is precies wat Universiteit Utrecht deed 

Van den Bogert is daarnaast zeer ontstemd over het grote verschil tussen enerzijds de open brief die Nederlandse rectoren op 7 juni in Trouw publiceerden, en anderzijds de daadwerkelijke handelingswijze van de Utrechtse rector. “Kritische Israëlische wetenschappers moeten niet worden geïsoleerd, luidde een belangrijk argument van de gezamenlijke rectoren om de banden met Israëlische instellingen niet te verbreken”, brengt Van den Bogert in herinnering.  

“Isoleren is echter precies wat de rector van de Universiteit Utrecht vorige week wél deed bij Neve Gordon. De ‘kritische Israëlische wetenschapper’ werd op de UU bestempeld als een veiligheidsrisico.” 

Het is een schande

Wetenschappers organiseren voortdurend lezingen en discussies over hun disciplines en maatschappelijke actuele zaken, ook buitenom reguliere onderwijsbijeenkomsten, benadrukt Van den Bogert. “Dat is ons werk. Wij delen elkaars onderzoek, bespreken nieuwe wetenschappelijke inzichten, en stellen elkaar kritische vragen. Het is de normaalste gang van zaken dat daar ook collega’s en studenten van andere universiteiten of ‘buitenstaanders’ bij aanwezig zijn. De Universiteit Utrecht promoot dit zelfs onder de noemer ‘open science’. Het is daarom een schande dat de universiteit ons werk, zodra het gaat om Israël en Palestina, op onduidelijke en oneigenlijke gronden beperkt.” 

Dat vindt BRISMES ook. Het genootschap somt een aantal gebeurtenissen uit het afgelopen jaar op waarbij de Universiteit Utrecht huns inziens de academische vrijheid van studenten en medewerkers schond, bijvoorbeeld door demonstrerende studenten met geweld te laten wegvoeren door de politie. Daarnaast worden de Utrechtse bestuurders gewezen op een recent rapport van UN-gezant Irene Khan over vrijheid van expressie, die benadrukt dat universiteiten actief een veilige omgeving moeten bieden voor academische, op feiten gebaseerde debatten en discussies over de Israëlisch-Palestijnse kwestie. 

BRISMES verwacht excuses uit Utrecht 

“Wij vragen om een onmiddellijk intrekken van het beleid dat het aantal deelnemers bij evenementen over Palestina of Israël beperkt tot 40 of 50 deelnemers”, schrijft BRISMES. Daarnaast verwacht het genootschap dat de Universiteit Utrecht excuses maakt aan zowel de organisatoren van de lezing als hoogleraar Neve Gordon zelf.  

“Als de universiteit academische vrijheid werkelijk hoog in het vaandel heeft staan, dan laten ze ook de ondoorzichtige controle op de voorinschrijving los en luistert het CvB nu écht eens naar deze en andere kritische Israëlische en Palestijnse wetenschappers over academische vrijheid ten tijde van genocide”, voegt Van den Bogert daar nog aan toe. 

The post ‘De kritische Israëlische wetenschapper die rectoren niet wilden isoleren, overkwam dat in Utrecht wel’ first appeared on ScienceGuide.

Het bericht ‘De kritische Israëlische wetenschapper die rectoren niet wilden isoleren, overkwam dat in Utrecht wel’ verscheen eerst op ScienceGuide.