Sinds 2019 voert NWO een beleid waarbij universiteiten verplicht zijn een inbeddingsgarantie te bieden voor kandidaten die zich aanmelden voor het Vidi Talentprogramma. Dit beleid vereist dat een onderzoeker een tenure-track aanstelling of een vaste positie moet worden aangeboden als die de financiering ontvangt. Het beleid is ingevoerd om gelijke behandeling voor Vidi-laureaten te waarborgen en eerdere gevallen te corrigeren waarin universiteiten niet voldoende steun verleenden aan beursontvangers.

Hoewel ik de intentie achter de inbeddingsgarantie volledig ondersteun, heeft de uitvoering van dit beleid in de afgelopen vijf jaar geleid tot aanzienlijke uitdagingen voor wetenschappers met tijdelijke contracten. Ondanks de goede bedoelingen van NWO, is het duidelijk geworden dat universiteiten – volgens een ongeschreven conventie – vaak terughoudend zijn om inbeddingsgaranties te verstrekken aan onderzoekers met tijdelijke contracten. In plaats daarvan worden deze garanties over het algemeen gereserveerd voor de huidige vaste medewerkers.

Beperkte concurrentie voor Vidi-beurzen

Deze praktijk heeft de concurrentie om Vidi-beurzen effectief beperkt tot interne afdelingskandidaten die al een vaste positie binnen hun respectieve afdelingen hebben, in plaats van de Vidi-beurzen open te stellen voor de meest gekwalificeerde kandidaten binnen de bredere academische gemeenschap. Tijdens een workshop voor Vidi-beursaanvragers van de Universiteit Utrecht (in april 2023) verklaarde een instructeur bijvoorbeeld expliciet dat medewerkers zonder vaste contract niet in aanmerking kwamen voor Vidi-beurzen, omdat de Universiteit Utrecht geen inbeddingsgarantie voor hen zou afgeven. Deze houding lijkt gangbaar onder universiteiten in Nederland.

De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.

Een beoordeling van de VIDI-ronde van 2022, waarvoor de beurzen werden toegekend in 2023 (gegevens beschikbaar op de website van NWO), bevestigt dit probleem verder. Alle Vidi-ontvangers in het domein Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen (SSH) waren al vaste medewerkers bij hun faculteit. Dit roept vragen op over de eerlijkheid en gelijkheid van het Vidi-beurzenproces, aangezien benadelend werkt voor hooggekwalificeerde wetenschappers met tijdelijke contracten. Hoewel er misschien in 2022 ook aanvragers waren met tijdelijke contracten, wat onzeker blijft, blijkt er een duidelijke vooringenomenheid uit het feit dat alle ontvangers wél vaste faculteitsleden waren.

Verschil tussen Veni- en Vidi-subsidies      

In mijn correspondentie met de NWO heb ik voorgesteld om flexibelere criteria of alternatieve vormen van institutionele steun in te voeren die niet noodzakelijk een tenure-track of vaste positie vereisen, maar toch het succes van het project en de integratie van de onderzoeker in de gastinstelling waarborgen. Deze benadering is succesvol toegepast in het geval van de Veni-beurs, waarbij een tenure-track of vaste positie niet in de inbeddingsgarantie is opgenomen.

Als gevolg hiervan hebben universiteiten een grotere bereidheid getoond om garanties af te geven voor Veni-projecten, waardoor wetenschappers die nog geen vaste positie hebben verworven hun onderzoek kunnen voortzetten en een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren aan de academische gemeenschap. NWO reageerde echter door het onderscheid tussen het Veni- en Vidi-programma te benadrukken, waarbij werd opgemerkt dat de eerste bedoeld is voor junior-onderzoekers en de laatste voor senior wetenschappers, zonder in te gaan op de kern van mijn zorg.

Daarnaast heb ik alternatieve oplossingen voorgesteld, zoals het gefaseerd implementeren van de inbeddingsvereiste. Dit zou universiteiten en onderzoeksinstellingen meer tijd geven om zich aan deze verwachtingen aan te passen, waardoor de onmiddellijke diskwalificatie van verdienstelijke kandidaten wordt vermeden.

Inbeddingsgarantie Vidi-subsidies sluit groep onderzoekers uit

Het is essentieel een belangrijk punt te verduidelijken om misverstanden te voorkomen. De kern van het probleem gaat verder dan het al dan niet simpelweg prioriteren van bepaalde kandidaten boven anderen in een competitie- of evaluatieproces tussen faculteitsleden en degenen met tijdelijke contracten. Momenteel ontbreekt het binnen universiteiten aan een transparant proces om te beoordelen wie de meest geschikte kandidaten voor Vidi-beurzen zijn. 

Het primaire punt van zorg is dat de clausule voor vaste contracten binnen de inbeddingsgarantie onderzoekers met tijdelijke contracten effectief uitsluit van de overweging voor Vidi-aanvragen door universiteiten. Als gevolg daarvan zijn Vidi-beurzen voorbehouden aan degenen met vaste posities of faculteitsleden, in plaats van toegankelijk te zijn voor de meest veelbelovende kandidaten, ongeacht hun contractstatus. 

NWO moet verantwoordelijkheid nemen

Deze uitsluiting ondermijnt de doelstellingen van de Vidi-beurs, beperkt de diversiteit van de aanvragers en kan bestaande machtsdynamieken in stand houden. NWO moet haar verantwoordelijkheid in deze context erkennen; als sleutelspeler in het systeem van onderzoeksfinanciering bij universiteiten zijn beslissingen van NWO nauw verbonden met het bredere academische kader, wat de noodzaak van gedeelde verantwoordelijkheid met universiteiten benadrukt.

In het licht van deze bevindingen is er een dringende noodzaak om het huidige beleid te heroverwegen en aan te passen. Hoewel universiteiten verantwoordelijk zijn voor hun praktijken, moet NWO ook háár rol erkennen en proactieve maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat het VIDI-beurzenproces eerlijk en inclusief is voor alle in aanmerking komende onderzoekers.

Mehrdad Alipour is onderzoeker op het gebied van islamitische studies. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op islamitisch recht, rechtstheorie, Sji’i studies en Perzische intellectuele tradities. In september 2022 startte zijn NWO Veni-project ‘Beyond Binaries: Intersex in Islamic Legal Tradition’.

The post ‘Geen vast contract, geen kans: verborgen ongelijkheid in NWO-beleid voor Vidi-subsidies’ first appeared on ScienceGuide.

Het bericht ‘Geen vast contract, geen kans: verborgen ongelijkheid in NWO-beleid voor Vidi-subsidies’ verscheen eerst op ScienceGuide.

In december begonnen ze met het ophalen van informatie en wensen bij leden. Op 7 maart presenteerden de vakbonden hun eisen aan universiteitsbestuurders, in de verwachting dat er op 15 mei, vijf onderhandelingsrondes verder, een akkoord bereikt zou zijn. Dat liep anders: 28 juni, enkele dagen voor het verlopen van de huidige cao, staat een laatste onderhandelingsronde gepland. FNV-bestuurder Bernard Koekoek is allesbehalve zeker van een goede afloop, vertelt hij aan ScienceGuide. Waaraan ligt dat volgens hem? “Onwil bij bestuurders”, is zijn antwoord.

Het eisenpakket van de vakbonden telt vier hoofdthema’s: meer loon, sociale zekerheid van werk, kwaliteitsversterking, en sterke vakbonden. “Het gaat dus echt niet alleen over loon en een betere fietsenregeling”, benadrukt Koekoek. De universiteiten toonden echter weinig ambitie toen ze de inzet van de vakbond zagen. In plaats van vier punten telden de universiteiten er zelf tweeënveertig, wat ze te veel vonden, en verder dan loonafspraken en verlofregelingen wilden ze niet gaan. “Ze willen het beleidsarm houden, zeggen ze steeds”, vertelt Koekoek. 

Meerdere schandalen sinds onderhandelingen cao

Het steekt de vakbondsman dat universiteiten niet gezamenlijk aan de slag willen met sociale veiligheid. “Sinds 7 maart, toen we begonnen met onderhandelen, zijn meerdere universiteiten in de media gekomen met een of ander schandaal rond ongewenst gedrag. Dan is er ook nog het Inspectierapport van half mei. De Inspectie ging op zoek naar best practices rond sociale veiligheid, maar vond die niet. Dan weet je dat er iets aan de hand is. Dat is echt alarmerend, en het gaat nergens de goede kant op.”

De universiteiten erkennen weliswaar dat er een significant probleem is, maar zeggen zelf al aan oplossing te werken. “Nou, als dat goed ging, hadden we er wel iets van gemerkt. Elke keer spelen incidenten op – tijdens de onderhandelingen bijvoorbeeld het Inspectierapport over de TU Delft en de censuur vanuit het universiteitsbestuur richting Delta. Ik wil echter niet alleen met incidenten bezig zijn, ik wil aan oplossingen werken”, aldus Koekoek.

Universiteiten nemen eigen mensen niet serieus

Er zit daarnaast een groot verschil tussen ‘beleidsarm’ en ‘daadwerkelijk iets willen doen’, zegt de FNV-bestuurder. “Ze nemen nu gewoon hun eigen mensen, iedereen die aan de universiteit werkt, niet serieus. Dat vind ik vrij moeilijk te verkroppen. Daar gaan we niet in mee.” 

De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.

Gezien de omstandigheden zijn de vakbonden al selectiever geweest in hun inzet. “We verwachten echter wel dat die serieus wordt genomen. Daar was ik op basis van de eerdere samenwerking tussen UNL en bonden ook wel vanuit gegaan.”

Cao voor twaalf maanden

De universiteiten beargumenteren hun houding ook door te wijzen op de politiek en financieel onzekere tijden. Afspraken maken voor de langere termijn is daarmee lastig en onverstandig, is Koekoek het met hen eens. “Dat is het enige deel van hun verhaal dat ik snap en onderschrijf. Daarom willen we een cao afsluiten voor maar twaalf maanden, en juist in een ingewikkelde tijd als dit, met zoveel alarmbellen, is het belangrijk om daar weinig stilstand in te hebben.”

Ook de werkdruk voor HR-afdelingen wordt door universiteiten aangedragen om weinig afspraken te maken. “Dat betekent dus dat ze de werkdruk van de HR-afdeling zo belangrijk vinden dat ze niets willen doen aan het omvallen van een halve sector. Dan heb je de prioriteiten niet op orde. Wil je werkdruk wegnemen en mensen een veiliger gevoel geven, zorg dan dat ze zekerheid hebben. Als het werk structureel is, moet daar een vast contract tegenover staan. Als een contract tijdelijk is, moet daarvoor een reden zijn. Geef die dan – en zeg niet: ‘zo doen we het gewoon’.”

Er is momenteel genoeg activisme in de sector

Een scenario waarin universiteiten en vakbonden na de zomervakantie gezamenlijk optrekken naar Den Haag om iets tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs te doen, lijkt momenteel ver weg. “Ik vind het niet geloofwaardig om dat te doen met een partij die miskent dat er inhoudelijke verandering nodig is. Ik wil graag doorpakken om een doemscenario te voorkomen, dus ik heb het graag over de situatie van morgen, maar dat begint bij iets te doen aan de situatie van nu. Op dat punt liggen de bestuurders te slapen, lijkt het wel.”

Lukt het niet om op 28 juni nader tot elkaar te komen, dan zullen de vakbonden eerst zelf actievoeren richting de universiteiten. “Het is niet zo dat de deuren dan niet meer opengaan op 1 juli. Hoe langer we echter wachten, hoe minder tijd overblijft om goede afspraken te maken, en hoe makkelijker bestuurders kunnen beargumenteren dat er te weinig tijd is om afspraken te maken. Kortom, wij gaan niet zitten wachten tot we dat argument over vier maanden legitiem moeten verklaren. Er is op dit moment genoeg activisme in de sector.”

UNL laat hele sector in ongewisse

Over activisme gesproken. De richtlijn voor demonstraties die UNL en de Vereniging Hogescholen presenteerden stuiten bij Koekoek en de FNV ook op veel kritiek. “Hartstikke leuk dat UNL een voorstel heeft en die op hun website zet, maar in de praktijk gaan universiteiten daarop hun beleid aanpassen, en gebruiken ze daarbij een protocol dat, vriendelijk gezegd, niet helemaal is zoals het zou moeten zijn. Het raakt kant nog wal.” 

Koekoek hekelt vooral de onwil bij UNL om publiekelijk te zeggen dat de richtlijn moet veranderen – een inzicht dat er wel is, aldus Koekoek. “UNL zegt: ‘Dit is hoe de wereld moet zijn’, wij als vakbond komen met een goede juridische analyse die zegt: ‘Dat kan niet’, maar vervolgens komen ze niet naar buiten met de erkenning dat de richtlijn aangepast moet worden. Ze laten dus de hele sector in het ongewisse. Dat is niet goed voor de universiteiten, de mensen die er werken, en het aanzien van het wetenschappelijk onderwijs in het geheel. Treed naar buiten, laat horen waarmee je bezig bent.”

Universiteitsbestuurders mogen best zeggen dat ze het ingewikkeld vinden, benadrukt Koekoek. “Ik denk echter dat er bij universiteiten bést een paar mensen rondlopen die kunnen helpen bij deze vraagstukken en ingewikkelde details. Er is nu zoveel aan de hand dat bestuurders hun kop gewoon niet in het zand kunnen steken.”

Reactie UNL op cao-onderhandelingen

Koepelorganisatie UNL is om een reactie gevraagd. Die leest u hieronder.

The post “Onwil bij bestuurders” zit nieuwe cao universiteiten in de weg, zegt FNV first appeared on ScienceGuide.

Het bericht “Onwil bij bestuurders” zit nieuwe cao universiteiten in de weg, zegt FNV verscheen eerst op ScienceGuide.