De EUR beschuldigde StudeerSnel van het aanbieden van onderwijsmateriaal waarvan het auteursrecht bij de universiteit ligt. Dit betrof niet alleen tentamens, maar ook studiehandleidingen, oefeningen en collegeslides van docenten. De universiteit eiste dat StudeerSnel proactief auteursrechtelijke schendingen zou voorkomen. De zaak tegen Tentamentraining.nl, een gelieerd bedrijf van StudeerSnel, werd wel gewonnen. Zij moeten van de rechter alle tentamens van de EUR van hun website verwijderen.
Vijftig miljoen studenten
StudeerSnel, opgericht in 2013 door Delftse studenten, biedt zijn diensten wereldwijd aan zo’n vijftig miljoen studenten. Het platform stelt dat het niet toestaat dat auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt geüpload.
Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.
In de uitspraak oordeelde de rechtbank dat StudeerSnel geen inbreuk maakt op de auteursrechten van de EUR. Volgens de rechter heeft StudeerSnel geen concrete kennis van eventuele inbreuken en neemt het bedrijf voldoende maatregelen om inbreuken tegen te gaan, zoals een notice-and-takedown procedure binnen 24 uur. Dat betekent dat StudeerSnel na melding van inbreuk op auteursrechten de onrechtmatige materialen verwijdert. Door de EUR geëiste extra filtermaatregelen werden als te vergaand beoordeeld door de rechter.
Mededeling aan het publiek
De zaak draaide om de vraag of hier sprake is van de juridische term ‘mededeling aan het publiek’ door StudeerSnel. Dat houdt zoveel in dat de website actief en met medeweten het auteursrecht schendt. Daar is hier geen sprake van volgens de rechter omdat de website, die wereldwijd opereert, niet weet wat precies allemaal op de website geüpload wordt door gebruikers.
Hoewel de hoofdvordering tegen StudeerSnel werd afgewezen, oordeelde de rechtbank wel dat Tentamentrainingen, een aan StudeerSnel gelieerd bedrijf, inbreuk maakte op het auteursrecht door het nagenoeg letterlijk overnemen van oude tentamenvragen in hun bundels.
Tentamentrainingen is een onderneming die bij haar oprichting was gelieerd aan StudeerSnel. In 2022 zijn de aandelen van Tentamentrainingen verkocht aan Lyceo Onderwijsgroep B.V.
Studenten geven het onderwijs
Tentamentrainingen biedt studiebegeleiding aan studenten in de vorm van tentamentrainingen. De trainingen worden gegeven door docenten van Tentamentrainingen; dat zijn vaak studenten die het betreffende vak zelf met goed gevolg hebben afgelegd. Studenten die deelnemen aan de training ontvangen een studiebundel. In de studiebundels staan een samenvatting en een aantal oefenvragen.
Die oefenvragen bleken veelal 1-op-1 afkomstig te zijn van docenten van de EUR; daarom is hier wel sprake van inbreuk op het auteursrecht, stelde de rechter.
Flinke kosten voor de EUR
Deze zaak heeft ook serieuze financiële gevolgen voor de EUR. Aangezien StudeerSnel een zeer deskundige, maar dure advocaat heeft ingehuurd, Christiaan Alberdingk Thijm, moet de Rotterdamse universiteit 32.000 euro aan proceskosten betalen aan StudeerSnel, terwijl de werkelijke proceskosten nog hoger liggen, maar dat wordt afgewezen door de rechter.
In de zaak tegen Tentamentraining, die een stuk minder complex was, krijgt de 1750 euro aan proceskosten terug.
In december begonnen ze met het ophalen van informatie en wensen bij leden. Op 7 maart presenteerden de vakbonden hun eisen aan universiteitsbestuurders, in de verwachting dat er op 15 mei, vijf onderhandelingsrondes verder, een akkoord bereikt zou zijn. Dat liep anders: 28 juni, enkele dagen voor het verlopen van de huidige cao, staat een laatste onderhandelingsronde gepland. FNV-bestuurder Bernard Koekoek is allesbehalve zeker van een goede afloop, vertelt hij aan ScienceGuide. Waaraan ligt dat volgens hem? “Onwil bij bestuurders”, is zijn antwoord.
Het eisenpakket van de vakbonden telt vier hoofdthema’s: meer loon, sociale zekerheid van werk, kwaliteitsversterking, en sterke vakbonden. “Het gaat dus echt niet alleen over loon en een betere fietsenregeling”, benadrukt Koekoek. De universiteiten toonden echter weinig ambitie toen ze de inzet van de vakbond zagen. In plaats van vier punten telden de universiteiten er zelf tweeënveertig, wat ze te veel vonden, en verder dan loonafspraken en verlofregelingen wilden ze niet gaan. “Ze willen het beleidsarm houden, zeggen ze steeds”, vertelt Koekoek.
Meerdere schandalen sinds onderhandelingen cao
Het steekt de vakbondsman dat universiteiten niet gezamenlijk aan de slag willen met sociale veiligheid. “Sinds 7 maart, toen we begonnen met onderhandelen, zijn meerdere universiteiten in de media gekomen met een of ander schandaal rond ongewenst gedrag. Dan is er ook nog het Inspectierapport van half mei. De Inspectie ging op zoek naar best practices rond sociale veiligheid, maar vond die niet. Dan weet je dat er iets aan de hand is. Dat is echt alarmerend, en het gaat nergens de goede kant op.”
De universiteiten erkennen weliswaar dat er een significant probleem is, maar zeggen zelf al aan oplossing te werken. “Nou, als dat goed ging, hadden we er wel iets van gemerkt. Elke keer spelen incidenten op – tijdens de onderhandelingen bijvoorbeeld het Inspectierapport over de TU Delft en de censuur vanuit het universiteitsbestuur richting Delta. Ik wil echter niet alleen met incidenten bezig zijn, ik wil aan oplossingen werken”, aldus Koekoek.
Universiteiten nemen eigen mensen niet serieus
Er zit daarnaast een groot verschil tussen ‘beleidsarm’ en ‘daadwerkelijk iets willen doen’, zegt de FNV-bestuurder. “Ze nemen nu gewoon hun eigen mensen, iedereen die aan de universiteit werkt, niet serieus. Dat vind ik vrij moeilijk te verkroppen. Daar gaan we niet in mee.”
Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Gezien de omstandigheden zijn de vakbonden al selectiever geweest in hun inzet. “We verwachten echter wel dat die serieus wordt genomen. Daar was ik op basis van de eerdere samenwerking tussen UNL en bonden ook wel vanuit gegaan.”
Cao voor twaalf maanden
De universiteiten beargumenteren hun houding ook door te wijzen op de politiek en financieel onzekere tijden. Afspraken maken voor de langere termijn is daarmee lastig en onverstandig, is Koekoek het met hen eens. “Dat is het enige deel van hun verhaal dat ik snap en onderschrijf. Daarom willen we een cao afsluiten voor maar twaalf maanden, en juist in een ingewikkelde tijd als dit, met zoveel alarmbellen, is het belangrijk om daar weinig stilstand in te hebben.”
Ook de werkdruk voor HR-afdelingen wordt door universiteiten aangedragen om weinig afspraken te maken. “Dat betekent dus dat ze de werkdruk van de HR-afdeling zo belangrijk vinden dat ze niets willen doen aan het omvallen van een halve sector. Dan heb je de prioriteiten niet op orde. Wil je werkdruk wegnemen en mensen een veiliger gevoel geven, zorg dan dat ze zekerheid hebben. Als het werk structureel is, moet daar een vast contract tegenover staan. Als een contract tijdelijk is, moet daarvoor een reden zijn. Geef die dan – en zeg niet: ‘zo doen we het gewoon’.”
Er is momenteel genoeg activisme in de sector
Een scenario waarin universiteiten en vakbonden na de zomervakantie gezamenlijk optrekken naar Den Haag om iets tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs te doen, lijkt momenteel ver weg. “Ik vind het niet geloofwaardig om dat te doen met een partij die miskent dat er inhoudelijke verandering nodig is. Ik wil graag doorpakken om een doemscenario te voorkomen, dus ik heb het graag over de situatie van morgen, maar dat begint bij iets te doen aan de situatie van nu. Op dat punt liggen de bestuurders te slapen, lijkt het wel.”
Lukt het niet om op 28 juni nader tot elkaar te komen, dan zullen de vakbonden eerst zelf actievoeren richting de universiteiten. “Het is niet zo dat de deuren dan niet meer opengaan op 1 juli. Hoe langer we echter wachten, hoe minder tijd overblijft om goede afspraken te maken, en hoe makkelijker bestuurders kunnen beargumenteren dat er te weinig tijd is om afspraken te maken. Kortom, wij gaan niet zitten wachten tot we dat argument over vier maanden legitiem moeten verklaren. Er is op dit moment genoeg activisme in de sector.”
UNL laat hele sector in ongewisse
Over activisme gesproken. De richtlijn voor demonstraties die UNL en de Vereniging Hogescholen presenteerden stuiten bij Koekoek en de FNV ook op veel kritiek. “Hartstikke leuk dat UNL een voorstel heeft en die op hun website zet, maar in de praktijk gaan universiteiten daarop hun beleid aanpassen, en gebruiken ze daarbij een protocol dat, vriendelijk gezegd, niet helemaal is zoals het zou moeten zijn. Het raakt kant nog wal.”
Koekoek hekelt vooral de onwil bij UNL om publiekelijk te zeggen dat de richtlijn moet veranderen – een inzicht dat er wel is, aldus Koekoek. “UNL zegt: ‘Dit is hoe de wereld moet zijn’, wij als vakbond komen met een goede juridische analyse die zegt: ‘Dat kan niet’, maar vervolgens komen ze niet naar buiten met de erkenning dat de richtlijn aangepast moet worden. Ze laten dus de hele sector in het ongewisse. Dat is niet goed voor de universiteiten, de mensen die er werken, en het aanzien van het wetenschappelijk onderwijs in het geheel. Treed naar buiten, laat horen waarmee je bezig bent.”
Universiteitsbestuurders mogen best zeggen dat ze het ingewikkeld vinden, benadrukt Koekoek. “Ik denk echter dat er bij universiteiten bést een paar mensen rondlopen die kunnen helpen bij deze vraagstukken en ingewikkelde details. Er is nu zoveel aan de hand dat bestuurders hun kop gewoon niet in het zand kunnen steken.”
Reactie UNL op cao-onderhandelingen
Koepelorganisatie UNL is om een reactie gevraagd. Die leest u hieronder.
Tot nu toe hebben we constructief overleg gevoerd met de werknemersorganisaties. UNL wil graag de nieuwe cao afsluiten, maar we moeten daarbij rekening houden met de grote financiële onzekerheid waar universiteiten nu inzitten. In het hoofdlijnenakkoord staan enorme bezuinigingen op universiteiten gepland bovenop de huidige tekorten. Dat heeft gevolgen voor de bewegingsruimte die universiteiten hebben voor de cao.
We snappen de zorgen van de werknemersorganisaties over sociale veiligheid. Het is onaanvaardbaar voor universiteiten dat medewerkers met ongewenst gedrag te maken krijgen. Net als de werknemersorganisaties wil UNL de sociale veiligheid op universiteiten verbeteren. We hebben daarom ook in de cao-onderhandelingen afspraken over sociale veiligheid hoog op de agenda staan. Dat is dan onderdeel van een breder pakket van maatregelen op het gebied van sociale veiligheid. Zo werken de universiteiten gezamenlijk aan een plan van aanpak voor sociale veiligheid en pakt UNL een grote rol in het programma Sociale Veiligheid van het ministerie van OCW en zal het daar samen met onder andere werknemersorganisaties en studenten werken aan een integrale aanpak om de sociale veiligheid te bevorderen.
De universitaire sector gaat onzekere tijden tegemoet waarin we samen met de werknemersorganisaties keuzes moeten maken. Volgende week spreken we weer verder met de werknemersorganisaties.
Login
